Wilamowice, chyba najdziwniejsze miasto w Polsce

Piątek, 6 maja 2011 • dodano: 06.05.2011 | Komentarze 23

magneticlife.eu because life is magnetic
Gdy wczoraj przeczytałem relację Grigora86, w której świetnie pokazał najbliższą okolicę, pomyślałem sobie, że zawsze jadąc na północ przejeżdżamy przez Wilamowice a jeszcze nic o nich nie napisałem. Trzeba to nadrobić, bo Wilamowice to chyba najdziwniejsze miasto w Polsce:)

Nie wiem ile zdjęć już w tym miejscu zrobiłem © Kajman

Opowieść o Wilamowicach trzeba zacząć jak dobrą bajkę:)
Dawno, dawno temu, za lasami, za górami, krótko mówiąc w Azji był sobie król, a w zasadzie chan. Nazywał się Ugadej. Wymyślił sobie, że na zachodzie jest dużo koni, owieczek i panienek do zabrania. Wysłał więc swojego dowódcę wojsk, Batu Chana by mu te rarytasy dostarczył. Batu najpierw spuścił łomot Moskalom, później poszedł na Węgry.

Rynek w Wilamowicach © Kajman

Swojego brata Ordu wysłał do Lechistanu bo podobno dziewki są tam najbardziej nadobne. Ordu spisał się dzielnie. Łupił i palił co się dało. W końcu spotkał się pod Legnicą z Heńkiem zwanym Pobożnym. Tam dokonał na chrześcijańskim księciu dekapitacji, czyli mówiąc po ludzku łeb mu uciął. Henia później poznano po tym, że miał w nodze sześć palców.

Wilamowicki rynek © Kajman

Na szczęście dla chrześcijańskiego ludu, Ugadej wyzionął ducha i całe towarzystwo zwane ludźmi z piekła (Tartar a w skrócie Tatar) wróciło do domu na pogrzeb. Gdyby nie to, to pewnie modlilibyśmy się w meczetach. Nieomieszkali jednak zabrać ze sobą owe nadobne dziewice, niedziewicami i końmi też nie pogardzili. Ziemie Lechistanu zostały kompletnie spustoszone:(

Chałupa przy rynku © Kajman

W tym czasie ziemie dzisiejszych Wilamowic należały do księcia Władysława Opolskiego. Ten w wyniku podziału przekazał część ziem swojemu synowi Mieszkowi tworząc księstwo cieszyńskie. Problem był w tym, że co to za księstwo jak na księcia nie ma kto robić. Wykombinowali sobie wtedy, że ściągną osadników z terenu Holandii i Niemiec.

Stary dom w Wilamowicach © Kajman

Pierwsza grupa osadników z Holandii dotarła około roku 1250 i założyła Starą Wieś. Wkrótce dotarła też druga grupa pod wodzą niejakiego Wilhelma. Ci założyli Wilamowice. Ludzie pochodzili z terenów nawiedzanych przez powodzie. Dlatego wybrali wzniesienie na podziale wodnym Soły i Wisły by nigdy więcej ich nie zalewało. Przywieźli ze sobą nowe umiejętności między innymi rolne i tkackie.

Cmentarz w Wilamowicach © Kajman

Ludność Starej Wsi szybko się spolonizowała. Wilamowiczanie przez wieki kultywowali swoją odrębność. Do dzisiaj zachowali swój język. Co prawda włada nim teraz raptem 70 osób, ale zaczyna się nauka przez młodsze pokolenie. Język wilamowicki jest reliktem na skalę europejską i fascynuje językoznawców. Pozostały też nazwiska, na cmentarzu można znaleźć groby Fox lub Foks, są też Rosenbergowie.

Wilamowicki kościół © Kajman

Patrząc na datę powstania Wilamowic, jest ona zbieżna z datą powstania innego miasteczka, a mianowicie Warszawy. Do Wilamowic kierowały się kolejne grupy osadników. W 1484 roku przybywa kanonik Fox wraz z bratem.Dokładnie nie wiadomo kiedy w Wilamowicach osiedliła się grupa Szkotów. Ci z kolei dodali do strojów elementy kraty szkockiej.

Wnętrze kościoła © Kajman

Wilamowiczanie jak pisałem nie tylko dbali o swoją odrębność. Dbali też o siebie. Pierwsza szkołą powstała w 1642 roku. W 1808 roku za 30 000 koron reńskich wykupili się z poddaństwa. W 1818 za dwa tys koron reńskich kupili sobie prawa miejskie. W 1819 utworzyli rynek z prawem jarmarków oraz wymurowali szkołę. Pocztę założyli w 1866, aptekę w 1873 a czytelnię ludową w 1883 roku.

Posąg przed kościołem © Kajman

Po II wojnie komuszki postanowili wytępić język i zwyczaje wilamowickie. Mimo usilnych starań i prób wysiedleń na szczęście nie udało im się złamać ponad siedemsetletniej tradycji. Do dzisiaj w lany poniedziałek są Śmiergusty, dawny zwyczaj stanowiący atrakcję turystyczną:)

Widok na Wilamowice © Kajman

Średniowieczni osadnicy stworzyli tu swój mały bioregion. Obcą pod każdym względem enklawę, która w swej niemal pierwotnej wersji przetrwała do II wojny światowej. Dziś niczym się Wilamowice nie różnią od okolicznych miasteczek, wsi i zakątków. Znikły już z ulic i tradycyjne stroje, i szorstki język, i stukocące warsztaty tkackie. Charakterystycznie budowane domy drewniane też już wyjechały do skansenów albo zostały zastąpione murowanymi.

Tablica © Kajman

W Wilamowicach urodził się polski święty Józef Bilczewski, Metropolita Lwowski. Bardzo ciekawa postać.
Jest też jedyna w Polsce pracująca do dzisiaj fabryka kos. Eksportują do Afryki, Rumunii i na Ukrainę. Eksportują też maczety do Ameryki Południowej.

Fabryka kos © Kajman

Objeżdżając Wilamowice dookoła zobaczyłem ciekawą reklamę. Nie zachęciła mnie co prawda do skorzystania z usług, ale przypomniała, że w lodówce jest zimne piwo więc raźnym truchtem pojechałem do domu, tym bardziej, że na jutro pewnie szykują się jakieś góry więc siły trzeba oszczędzać:)

Reklama © Kajman

Zawsze jadąc zwracam uwagę na krzyże. A nóż trafi się jakaś czaszka. Tutejsze znam już doskonale, ale ostatnio zainteresował mnie motyw muszli. Widziałem takich krzyży już kilka.

Krzyż w Hecznarowicach © Kajman

Muszla była i jest symbolem pielgrzymów do Santiago de Compostela. Marcin opisuje powoli swoją tam wyprawę. Dojechał pod granicę słoweńską. Teraz pewnie oprócz ciekawego opisu pojawią się świetne zdjęcia. Tylko kiedy?

Muszla © Kajman