Księstwo zatorskie i ostatni Piast

Niedziela, 12 czerwca 2011 • dodano: 12.06.2011 | Komentarze 21

magneticlife.eu because life is magnetic
Powinna być dzisiaj cotygodniowa setka, ale po ostatniej glebie Eli trzeba było raczej skupić się na przełamywaniu oporów przed zjazdami. Cóż, pewnie będzie to wymagało trochę czasu. Tak było po wypadku, ale przeszło. Opory są po ta by je przełamywać więc ruszamy na wycieczkę po księstwie zatorskim.

Jedziemy do Zatora © Kajman

Po księstwie zatorskim jeździliśmy już wiele razy, ale skupialiśmy się na stawach doliny karpia, z których ta ziemia słynie już od czasów rzymskich. Jest nawet karp zatorski, który był przysmakiem na dworze królów polskich.

Czasami trzena trochę poczekać © Kajman

Dzisiaj wypada w końcu opowiedzieć historię tej ziemi i ostatnich Piastów.
Historia o tyle ciekawa, że bardzo współczesna. Wiele jej elementów można znaleźć w sytuacji dzisiejszych rodzin. Zawiera również znamiona ekonomiczne, które w dzisiejszych czasach uważane są za nowość!

Jedziemy po górkach © Kajman

Historia zaczyna się w roku 1179 gdy na pograniczu Śląska i Małopolski powstał gródek graniczny gdzie pobierano myto, czyli taką dawną opłatę za korzystanie z drogi. Dzisiaj na autostradzie nazywa się to bramka, wtedy nazywano to zator.

I większych górkach © Kajman

Inną częścią historii są dzieci. Tak jak i w dzisiejszych czasach mają prawo do dziedziczenia. Kiedyś ważny był syn. Córki były towarem handlowym, trzeba było dać im wiano, czyli posag, ale można było coś za to wytargować. Dotyczyło to wszystkich. Kmieć mógł połączyć morgi a raczej łany, książę kombinował jakie sojusze wytargować.

Gdzieś w księstwie zatorskim © Kajman

Z synami było inaczej. Super jak był jeden i to zdrowy, gorzej jak ich było kilku. Wówczas wyjścia były dwa, albo najsilniejszy pozbył się braci np. przez otrucie, wykastrowanie albo utopienie w balii w czym Piastowie byli mistrzami, albo trzeba było włości dzielić.

Kościół wybudowany przez Piastów © Kajman

Ta ostatnia wersja miała miejsce przy powstaniu księstwa zatorskiego. Księstwo opolskie podzielono z wyodrębnieniem księstwa cieszyńskiego. Te z kolei podzielono z wyodrębnieniem księstwa oświęcimskiego. To podzielono wyodrębniając księstwo zatorskie. Tak więc Piastowie z potężnych książąt stali się z czasem tacy trochę małorolni.

Kościół w Zatorze © Kajman

Zator stolicą księstwa stał się w 1445 roku i jako stolica występował do 1564. Wcześniej, bo w 1292 roku Mieszko, książę cieszyński nadał mu prawa miejskie. Księstwo wtedy odziedziczył Wacław I. Miał wybór, mógł złożyć hołd lenny Czechom jak to robiła większość Piastów lub Polsce. Wybrał Polskę.

Wnętrze kościoła © Kajman

Wacław miał czterech synów. Tu zaczynają się kłopoty bo jako książę małorolny nie miał za bardzo co dzielić. Wacław rozbudował miasto i fortyfikacje. Przystąpił też do budowy zamku. Koszt wyniósł 9600 groszy praskich a każdy poddany został zobowiązany do odpracowania dwóch dni w tygodniu przy budowie rezydencji książęcej.

Tablica w kościele © Kajman

Jan V był trzecim pod względem starszeństwa synem księcia zatorskiego Wacława I. W chwili śmierci ojca Wacława Jan był prawdopodobnie jeszcze małoletni, pomimo tego objął razem ze starszymi braćmi Kazimierzem i Wacławem II rządy w księstwie zatorskim. Wspólne rządy trwały do 1474, kiedy w wyniku podziały malutkiego księstwa Jan otrzymał wraz z młodszym Władysławem połowę Zatoru wraz z terytoriami na zachód od rzeki Skawy.

Tablica w kościele © Kajman

Pomieszczenia zamku również zostały podzielone pomiędzy braci. Na parterze zamku znajdowała się wtedy wielka kuchnia. Na piętrze 4 duże izby i 3 większe komnaty oraz kilka mniejszych po bokach. Na drugim piętrze wielka sala reprezentacyjna i 4 komnaty.

Tablica w kościele © Kajman

Jasiek przeżył braci i znów zjednoczył włości. Dziwnym trafem żaden z braci Jaśka nie miał męskiego potomka a sam Jasiek machnął sobie jednego, ale na boku. Nie mógł mu przekazać księstwa. Wtedy wymyślił niekiepski plan.

Tablica w kościele © Kajman

Wymyślił odwróconą hipotekę, czyli opylił księstwo Kazimierzowi Jagiellończykowi za 80 000 florenów. Paniskiem był nadal bo nie zapomniał złożyć hołdu lennego Aleksandrowi a później Zygmuntowi Staremu.

Zamek w Zatorze © Kajman

Koniec Jaśka był taki trochę w stylu Kargula i Pawlaka. W 1508 r. Wawrzyniec Myszkowski zakupił od dziedzica Laskowej wodę do stawu w tejże miejscowości. Mimo że transakcji tej dokonano za zgodą księcia zatorskiego Janusza, książę wodę wstrzymał. Myszkowski odwołał się do Zygmunta Starego, jednakże Janusz nie myślał respektować wyroku królewskiego.

Detal © Kajman

17 sierpnia 1513 r. podczas przypadkowego spotkania zwaśnionych stron w Spytkowicach doszło do sprzeczki, w wyniku której Wawrzyniec rozpłatał jadącego na koniu księcia Janusza. Po tym wydarzeniu Myszkowski zbiegł do Moskwy, a wyróżniwszy się bohaterstwem w bitwie po Orszą w 1514 r. uzyskał przebaczenie królewskie. Wawrzyńcowi pozwolono wrócić do kraju, gdzie wkrótce objął funkcję kasztelana bieckiego, a następnie sądeckiego.

Zamek w Zatorze od strony zadu © Kajman

Tak dokonał żywota jeden z ostatnich Piastów. Jan V został pochowany w Zatorze, choć nie wiemy w którym z kościołów parafialnych.
Ostateczne przejęcie księstwa zatorskiego przez Polskę nastąpiło 26 października 1513, kiedy starosta oświęcimski Andrzej Kościelecki odebrał od miejscowej szlachty przysięgę na wierność królowi polskiemu.

Detal © Kajman

W 1564 roku następuje podpisanie oficjalnego aktu inkorporacji księstwa zatorskiego i oświęcimskiego na sejmie w Warszawie do województwa krakowskiego, jako tzw. powiat śląski. W praktyce używano jednak nazw nadal obu księstw.

Widoczek © Kajman

Dalsze losy ziemi zatorskiej powiązane są z możnymi rodami Myszkowskich, Duninów, Poniatowskich, Tyszkiewiczów, Wąsowiczów by w końcu trafić w ręce Potockich. Ci ostatni byli właścicielami do II wojny światowej. Od 10 lat trwa proces o odzyskanie majątku.

Widoczek © Kajman

Ciekawostką jest to, że po rozbiorach ziemia zatorska przypadła w udziale Austrii. Cesarze austriaccy wśród swoich tytułów używali tytułu księcia zatorskiego. Nawet Franz Josef nazywał siebie księciem zatorskim.

Widoczek © Kajman

Od 1 do 3 lipca na zamku w Zatorze będzie się odbywało święto karpia. Wtedy będzie można zwiedzać zamek w środku. Podobno warto. Myślę, że się tam wtedy też wybierzemy. Mają być pokazy rycerskie:)

Widoczek © Kajman

Teraz zastanawiamy się nad długim weekendem. Rozważamy Sandomierz, Słowację i Dolny Śląsk. Chwilowo przewagę ma Dolny Śląsk a ściślej mówiąc okolice zamku Książ. Dodrze byłoby zwiedzić też kompleks olbrzyma. Musimy wynaleźć jakiś fajny camping bo patrząc na wpisy Toompa czy Piotera50 jest co zwiedzać:)

Widzieliśmy primicje i panienki w ludowych strojach © Kajman

Mam nadzieję, że do tego czasu Ela zapomni o zagrożeniach czyhających na rowerzystę. Dzisiaj było fajnie, trzeba jeszcze trochę potrenować:)

Na moście w Kobiernicach malują poręcze © Kajman